Socjalizacja jest najważniejszym procesem związanym z przyswajaniem i reprodukcją norm społecznych przez człowieka. Jest to wielopłaszczyznowy proces, który trwa przez całe życie człowieka. Socjalizacja ma jednak szczególne znaczenie dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Nierozerwalnie związane
Warto powiedzieć, że edukacja i socjalizacja są ze sobą nierozerwalnie związane. Edukacja jest organicznym elementem procesu kształtowania się osobowości. Polega na celowym przekazywaniu wiedzy, zasad postępowania, norm etycznych ze starszego pokolenia na młodsze.
Kilkadziesiąt lat temu, kiedy termin „socjalizacja” nie był jeszcze rozpowszechniony, zastąpiono go słowem „edukacja”. Jednak obecnie psychologowie i pedagodzy społeczni doszli do wniosku, że socjalizacja jest pojęciem szerszym, obejmującym proces edukacji.
Ogólnie rzecz biorąc, jeśli mówimy o istocie wychowania jako składniku procesu socjalizacji jednostki, to dla jego pomyślnej realizacji społeczeństwo przewiduje wszelkiego rodzaju praktyki pedagogiczne. Rozwijały się przez lata metodą prób i błędów.
Bez wychowania pełnoprawnej osobowości nie można sobie wyobrazić jej socjalizacji jako całości. Cokolwiek można by powiedzieć, ale człowiek nie może żyć poza społeczeństwem, społeczeństwem swego rodzaju. A bez pewnego poziomu wykształcenia niemożliwe jest współistnienie w tym społeczeństwie z innymi jednostkami.
Od rodzicielstwa do samokształcenia
Edukacja jest budowana od zewnątrz do wewnątrz. To znaczy na początku rodzice dają dziecku przykład, pokazują mu, jak się zachować w danej sytuacji. Pamięta, kopiuje zachowania dorosłych, nie zdając sobie wewnętrznie sprawy, dlaczego niektóre czynności można wykonać, a inne nie. To jest wychowanie w formie zewnętrznej.
Idealnie, gdy dziecko dorasta i wchodzi do społeczeństwa, wychowanie zewnętrzne zamienia się w wewnętrzne, które staje się etyczną normą życia. W ten sposób edukacja przeradza się w samokształcenie.
Jednak dziecko zdobywa wykształcenie nie tylko „wbijając” w niego ogólnie przyjęte normy. Pomysł na edukację dostaje spontanicznie, z tego samego społeczeństwa, w którym już się znalazł. Często dzieje się to nieświadomie. Rodzice powinni wiedzieć, że społeczeństwo, w którym dziecko otrzymuje pierwsze i główne idee, próbuje wcielić się w różnego rodzaju role społeczne, jest dla niego niezwykle ważne. Dlatego całe dobro od niego uzyskane, a także zło, ryzykuje zdobycie przyczółka w wychowaniu dorastającej osoby.
Można więc stwierdzić, że edukacja jest głównym elementem procesu socjalizacji. Obok tak ważnego elementu socjalizacji osobowości, jakim jest wychowanie, nauczyciele społeczni wyróżniają takie elementy, jak uczenie się, dorastanie, adaptacja itp.
