Akcję społeczną jako zjawisko społeczne po raz pierwszy opisał na początku XX wieku niemiecki socjolog Max Weber. Tworząc własną teorię „socjologii rozumienia”, naukowiec umieścił interakcję jednostek w centrum życia społeczeństwa. Każde działanie (czyn, wypowiedź, nieingerencja itp.) nabiera charakteru społecznego, jeśli wykonując je jednostka kierowała się działaniami innych ludzi.
Instrukcje
Krok 1
Działanie społeczne ma dwie ważne cechy: koncentrację na innych członkach społeczeństwa i racjonalność (świadomość). Za akt społeczny nie można uznać aktu osoby, który nie wpływa na zachowanie jego bliskich, znajomych, współpracowników lub przypadkowych uczestników sytuacji. Nawet samobójstwo nie będzie akcją społeczną, jeśli życie bliskich zmarłego pozostanie niezmienione.
Krok 2
Aby wyjaśnić różnicę między działaniami naturalnymi (naturalnymi) i publicznymi (społecznymi), Weber podał ilustracyjny przykład. Rowerzyści zderzyli się na wąskiej drodze. Sam ten fakt pozostaje w ramach zjawiska naturalnego. Jednak idą za tym społeczne działania uczestników incydentu: kłótnia, wzajemne oskarżenia lub odwrotnie, konstruktywny dialog i pokojowe rozwiązanie konfliktu.
Krok 3
Jeszcze trudniej zdefiniować inną cechę działania społecznego – racjonalność. Racjonalność zakłada, że dana osoba ma określone cele i zadania, uświadamiając sobie, że zmienia zachowanie innych. Jednak w pełni świadome i właściwe działanie uważane jest za idealne. W rzeczywistości człowiek w stanie namiętności może popełniać czyny wymierzone w innych ludzi. Doświadczając intensywnego strachu lub gniewu, nie każdy może kontrolować własne wypowiedzi i reakcje.
Krok 4
Akcja społeczna zaczyna się wraz z pojawieniem się potrzeby osoby. Wówczas jednostka realizuje pojawiające się pragnienia i impulsy, koreluje je z rzeczywistością społeczną, wyznacza cele, planuje własne działania i nakreśla możliwości rozwoju sytuacji. W zależności od osobistych zainteresowań i otoczenia, człowiek może działać szybko lub spędzać dużo czasu na jednym lub drugim etapie procesu.
Krok 5
W zależności od stopnia zrozumienia przez człowieka jego zachowań społecznych, Weber zidentyfikował 4 rodzaje działań społecznych:
1. Cel-racjonalny. Jednostka bardzo dobrze zdaje sobie sprawę ze swoich potrzeb, jasno formułuje cel i znajduje najlepszą opcję rozwiązania przydzielonych zadań. Przykładem racjonalnego działania zorientowanego na cel może być działalność zawodowa architekta lub wojskowego oraz zachowanie egoisty.
2. Wartościowo racjonalne. Takie akcje społeczne są wykonywane, gdy pewne zachowanie jest szczególnie istotne dla danej osoby, niezależnie od wyniku końcowego. Na przykład dla kapitana statku ważną wartością jest jego obowiązek wobec pasażerów i załogi. Pozostając na tonącym statku, nie osiąga żadnego celu, ale pozostaje wierny swoim wartościom.
3. Tradycyjne. Człowiek postępuje zgodnie z wyuczonymi stereotypami swojej grupy społecznej, z przyzwyczajenia. Jednocześnie nie stawia sobie znaczących celów, nie odczuwa niepokoju o nadchodzące wydarzenia, nie wykracza poza zwykły tryb życia.
4. Afektywne. Takie zachowanie społeczne człowieka jest determinowane głównie jego chwilowymi emocjami, stanem umysłu, nastrojem. Na przykład kochająca matka w gniewie może krzyczeć na nieposłuszne dziecko. Jej czyn będzie determinowany nie konkretnym celem czy wartością, ale indywidualną reakcją emocjonalną.
Krok 6
Weber uznał dwa ostatnie typy zachowań za graniczne, ponieważline w nich nie ma absolutnej świadomości i racjonalności działań. Przyznał też, że w rzeczywistości bardziej powszechne są zachowania mieszane. W różnych sytuacjach życiowych ta sama osoba może zademonstrować dowolny z czterech rodzajów działań społecznych. Mimo to klasyfikacja zaproponowana przez Webera dość trafnie opisuje reakcje behawioralne i jest często wykorzystywana w badaniach socjologicznych.
Krok 7
Tak więc działanie społeczne można scharakteryzować jako sposób postępowania człowieka, w którym jego działania korelują z działaniami innych ludzi i są nimi kierowane.
