Układy dyspersyjne to roztwory koloidalne składające się z dwóch lub więcej faz, których granica faz jest bardzo rozbudowana. Jedna z faz składa się z małych pokruszonych cząstek, druga jest stała. Nieciągła lub fragmentaryczna część układu dyspersyjnego to faza rozproszona, a część ciągła to ośrodek rozproszony. Nie mieszają się i nie reagują ze sobą.
Systemy rozproszone i ich klasyfikacja
Systemy dyspersyjne można klasyfikować według wielkości cząstek zdyspergowanej fazy. Jeśli wielkość cząstek jest mniejsza niż jeden nm, są to molekularne układy jonowe, od jednego do stu nm są koloidalne, a ponad sto nm jest grubo rozproszone. Grupę układów molekularnie rozproszonych reprezentują roztwory. Są to systemy jednorodne, które składają się z dwóch lub więcej substancji i są jednofazowe. Należą do nich gaz, ciało stałe lub roztwory. Z kolei systemy te można podzielić na podgrupy:
- Molekularny. Gdy substancje organiczne, takie jak glukoza, łączą się z nieelektrolitami. Takie rozwiązania nazwano prawdziwymi, aby móc odróżnić je od koloidalnych. Należą do nich roztwory glukozy, sacharozy, alkoholu i innych.
- Jonowe cząsteczki. W przypadku interakcji słabych elektrolitów. Ta grupa obejmuje roztwory kwasów, azot, siarkowodór i inne.
- Jonowy. Związek silnych elektrolitów. Jasnymi przedstawicielami są roztwory zasad, soli i niektórych kwasów.
Układy koloidalne
Układy koloidalne to układy mikroheterogeniczne, w których rozmiary cząstek koloidalnych wahają się od 100 do 1 nm. Mogą nie wytrącać się przez długi czas ze względu na jonową powłokę solwatu i ładunek elektryczny. Roztwory koloidalne rozprowadzone w pożywce równomiernie wypełniają całą objętość i dzielą się na zole i żele, które z kolei są osadami w postaci galaretek. Należą do nich roztwór albuminy, żelatyny, koloidalne roztwory srebra. Mięso w galarecie, suflety, puddingi to żywe przykłady układów koloidalnych spotykanych w życiu codziennym.
Systemy gruboziarniste
Nieprzezroczyste systemy lub zawiesiny, w których małe cząstki są widoczne gołym okiem. W procesie sedymentacji zdyspergowana faza jest łatwo oddzielana od rozproszonego medium. Są podzielone na zawiesiny, emulsje, aerozole. Układy, w których ciało stałe z większymi cząstkami umieszcza się w ciekłym ośrodku dyspersyjnym, nazywane są zawiesinami. Należą do nich wodne roztwory skrobi i gliny. W przeciwieństwie do zawiesin, emulsje uzyskuje się przez zmieszanie dwóch cieczy, z których jedna jest rozprowadzana kroplami w drugiej. Przykładem emulsji jest mieszanina oleju i wody, kropelki tłuszczu w mleku. Jeśli w gazie znajdują się drobne cząstki stałe lub ciekłe, są to aerozole. W istocie aerozol jest zawiesiną w gazie. Jednym z przedstawicieli aerozolu na bazie cieczy jest mgła - duża liczba małych kropelek wody zawieszonych w powietrzu. Aerozol w stanie stałym - dym lub kurz - wielokrotne nagromadzenie drobnych cząstek stałych zawieszonych również w powietrzu.
