W 1906 r. gubernator Saratowa Piotr Arkadyjewicz Stołypin otrzymał od cesarza propozycję kierowania Ministerstwem Spraw Wewnętrznych. Stołypin przyjął ofertę i wkrótce stanął na czele rządu rosyjskiego. W polityce wewnętrznej premier zwracał szczególną uwagę na rozwój wschodnich prowincji Rosji. Za panowania nowego premiera powstała koncepcja „powozu stołypińskiego”.
Wagon IDP
Stołypin podjął szereg działań, które zachęcały do przesiedlania chłopów z europejskiej części kraju do niezamieszkałych regionów Syberii i Dalekiego Wschodu. Planowane przez rząd masowe przesiedlenia były częścią reformy rolnej Stołypina. Około trzech milionów chłopów opuściło swoje domy i udało się na wschód, aby zdobyć ziemię do użytku.
W 1908 roku najpopularniejsze wagony towarowe przystosowano do przewozu licznych imigrantów udających się na Syberię i Daleki Wschód. Ponieważ inicjatorem masowych przesiedleń był P. A. Stolypin, te ulepszone samochody zaczęto nazywać „Stolypin”. Masowa produkcja samochodów typu „Stołypin” miała miejsce w 1910 roku.
Taki samochód oczywiście nie dawał możliwości wygodnej podróży, ale mógł pomieścić imigrantów wraz z ich prostym majątkiem. Z tyłu wagonów towarowych zostały wyposażone specjalne przedziały, w których można było przewozić zwierzęta gospodarskie i narzędzia rolnicze. Wygody było niewiele, ale chłopi, przyzwyczajeni do życia w trudnych warunkach, nie uważali przeprowadzki „stołypińskim wagonem” za coś strasznego. Ponadto dojazd do nowego miejsca zamieszkania był bezpłatny.
Kiedy fala migrantów zaczęła słabnąć, „wagony stołypińskie” zaczęły być szeroko wykorzystywane do przewozu więźniów – śledczych i więźniów.
Dalsza historia „Powozu Stołypińskiego”
Po ustanowieniu władzy Sowietów nazwa „Powóz Stołypiński” stała się nazwą domową. Osoby represjonowane transportowano masowo w wagonach o podobnej konstrukcji. Specyfikę takich samochodów i wszystkie „uroki” przewożenia więźniów w farbach opisał Aleksander Sołżenicyn w jednej ze swoich powieści Archipelag Gułag.
Późniejsza wersja karety Stolypin przypominała rozmiarami zwykłą karetę. Jedynie wewnątrz podzielono go na przedziały-komórki specjalnymi przegrodami, z których jedna część była zamknięta kratami.
Cele znajdowały się po jednej stronie wagonu, drugą część zajmował korytarz, po którym od czasu do czasu przechadzał się konwój, monitorując zachowanie więźniów.
Współczesne „wagony” – wagony do przewozu więźniów – zewnętrznie prawie nie różnią się od wagonów pocztowych czy bagażowych. Jedyna różnica polega na tym, że wewnętrzna struktura lokalu jest dostosowana do konkretnych celów. Konstrukcja pojazdu przeznaczonego do przewozu więźniów zapewnia minimalny komfort osadzonym i personelowi towarzyszącemu oraz niezawodną ochronę przed ucieczkami.
