Długotrwała rywalizacja między Zachodem a Wschodem miała szansę zakończyć się w 1954 roku, wtedy to obóz socjalistyczny podjął próbę zbliżenia się do kapitalistycznego. 31 marca 1954 r. ZSRR, BSRR i Ukraińska SRR złożyły wniosek o wstąpienie do NATO, inicjatywa ta ma swoje podłoże.
Utworzenie NATO
Powstanie bloku NATO zostało przez Sowietów odebrane negatywnie, o czym świadczy apel MSZ do rządu brytyjskiego, z którym ZSRR podpisał porozumienie sojusznicze. Zauważa, że ZSRR uważa wejście Wielkiej Brytanii do NATO za akt sprzeczny z wcześniej podpisanym traktatem z 1942 roku.
Mimo stosunku do tworzenia NATO jako zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego, sojusznicze związki ZSRR ze Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią miały szansę na przedłużenie po zakończeniu wojny, ale uniemożliwiło to pragnienie Stalina narzucenia nowego wojna o ustanowienie komunizmu na Zachodzie. Według historyków nowy moment zmiany stosunków na lepsze pojawił się dopiero po śmierci „przywódcy” i dojściu do władzy w Stanach Zjednoczonych Dwighta Eisenhowera.
To on wygłosił 16 kwietnia 1953 r. zasady tworzące system bezpieczeństwa międzynarodowego w kluczu do budowania trwałych pokojowych stosunków.. Eisenhower zdradził też wielkie znaczenie powstałego wówczas zagrożenia wojną nuklearną i wezwał władze sowieckie do zmiany biegu historii, kończąc swoje przemówienie słowami: „Jesteśmy na to gotowi, jesteście gotowi?”.
Aby udzielić pozytywnej odpowiedzi, sowieckie kierownictwo musiało również przedyskutować problem zapewnienia zbiorowego bezpieczeństwa w Europie na spotkaniu ministrów spraw zagranicznych w Berlinie na początku 1954 roku. Tutaj przedstawiciele USA, Wielkiej Brytanii i Francji zapewniali, że NATO jest organizacją obronną i widzi w ZSRR przyszłego partnera. Następnie Chruszczow nakazał wysłać propozycję członkostwa w NATO. Mińsk i Kijów działają z taką samą intencją, jak współzałożyciele ONZ. W dokumencie stwierdzono, że tworzenie walczących bloków wojskowych stało się przyczyną wybuchu wojen światowych i proponowano zmianę polityki tworzenia przeciwstawnych grup wojskowych na politykę efektywnego współdziałania wszystkich krajów europejskich, utrzymując i promując sprawę pokój.
Odmowa ZSRR wstąpienia do NATO
7 maja 1954 roku Stany Zjednoczone, Francja i Anglia odmówiły przyjęcia Związku Radzieckiego, Białorusi i Ukrainy do członków NATO. Wśród powodów wskazano, że „nierealistyczny charakter propozycji nie zasługuje na dyskusję”.
14 maja 1955 r. ZSRR, Albania, Bułgaria, Czechosłowacja, NRD, Węgry, Polska i Rumunia podpisują Układ Warszawski, który tworzy jedno dowództwo wojskowe, kwatera główna znajduje się w Moskwie, a wojska radzieckie otrzymują prawo do rozmieszczenia na terytorium krajów uczestniczących. Konfrontacja obu systemów, powstała w wyniku działania dwóch bloków wojskowych, doprowadziła do incydentów w wielu krajach: Wietnamie, Afganistanie i innych.
