W podręcznikach sowieckich pojęcie „I wojna światowa”, tradycyjne dla światowej historiografii, było często zastępowane przez „wojnę imperialistyczną”. Co dokładnie oznacza taka definicja? Można to zrozumieć, rozumiejąc specyfikę interpretacji historii z punktu widzenia marksizmu.
Aby zrozumieć istotę fenomenu wojen imperialistycznych, trzeba zrozumieć znaczenie słowa „imperializm”. Filozofia i historiografia marksistowska wyróżnia pięć głównych etapów rozwoju społeczeństwa, zwanych inaczej formacjami społeczno-gospodarczymi: prymitywne stanowisko komunalne, stanowisko niewolnictwa, feudalizm, kapitalizm i komunizm. Każdy z nich miał główną cechę wyróżniającą – specjalną metodę produkcji. W tej teorii imperializm jest ostatnim etapem kapitalizmu przed rewolucją socjalistyczną. Osobliwością imperializmu jest tworzenie wielkich przedsiębiorstw monopolistycznych, ciągłe pogarszanie się pozycji robotników, a na szczeblu państwowym ekspansja terytorialna i kolonializm.
Sama wojna imperialistyczna jest konfliktem, w który zaangażowany jest jeden lub kilka krajów imperialistycznych. Jego głównym celem jest zajęcie terytoriów i zasobów do zakładania nowych kolonii i szeroko zakrojonego rozwoju gospodarczego. Do takich wojen odnosi się marksistowska historiografia, na przykład wojny opiumowe z XIX wieku, w których Imperium Brytyjskie chciało przejąć kontrolę nad Chinami; wojna burska, która była reakcją na ruch niepodległościowy w szeregach europejskich osadników w koloniach południowoafrykańskich; a także I wojna światowa, w której starło się kilka wielkich ówczesnych mocarstw i której celem, ponownie, była redystrybucja terytoriów zależnych na świecie.
Współcześni historycy w większości kwestionują jednoznaczne marksistowskie konflikty zbrojne na przełomie XIX i XX wieku jako imperialistyczne. Oprócz ekonomicznych, wojny te miały złożone przyczyny społeczne i polityczne, które nie mieszczą się w teorii zmiany formacji gospodarczych. Niemniej jednak ujmowania konfliktów zbrojnych tego okresu jako fenomenu szczególnego po raz pierwszy dokonał Marks, co pomogło historykom XX wieku w złożonym spojrzeniu na sytuację międzynarodową w epoce imperializmu.
