Osoba, która żyje w społeczeństwie, w większości przypadków nie może nie należeć do jakiegoś systemu organizacji tego społeczeństwa, nie żyje poza nim. Istnieje wiele form takiej organizacji, jedną z nich jest kolektywizm.
Kolektywizm jest formą organizacji społeczeństwa, w której najważniejsza jest nie indywidualna ludzka osobowość, ale zbiorowość ludzi. Kolektywizm był charakterystyczny dla ludzi od czasów starożytnych, kiedy człowiek nie mógł jeszcze przetrwać samotnie na wolności i nawet nie zdawał sobie sprawy, że jest odrębną jednostką.
Rozwój kolektywizmu w społeczeństwie
Jak prymitywni ludzie mogliby samotnie bronić się przed dzikimi zwierzętami, zdobywać pożywienie zabijając dużego drapieżnika, wyposażać mieszkanie i zapewniać jego ochronę, utrzymywać ogień w jednym miejscu? Nie było to możliwe nawet dla całej rodziny, nie mówiąc już o jednej osobie. Dlatego ludzie żyli we wspólnotach i od tego czasu w ludzkim umyśle panuje zrozumienie, że wiele rzeczy jest o wiele łatwiej robić wspólnie niż w pojedynkę.
W późniejszych czasach kolektywizm zostaje zachowany jako system organizowania pracy poszczególnych grup lub życia całych społeczności. Na bazie kolektywizmu zbudowano systemy państwowe praktycznie wszystkich znanych reżimów totalitarnych: komunizm, socjalizm, faszyzm. We wszystkich tych systemach jako nadrzędne przedstawiano obywatelom ogólne zadania społeczeństwa, każdy musiał odrzucić własne pragnienia na rzecz pracy dla dobra społeczeństwa jako całości.
Dlaczego kolektywizm działa?
Ta forma organizowania społeczeństwa okazała się bardzo skuteczna z wielu powodów. Ludzie mają tendencję do dbania nie tylko o siebie, ale także o swoją rodzinę, społeczność, grupę społeczną, ponadto praca na rzecz drugiego człowieka czasami sprawia większą przyjemność niż dbanie o siebie. Ponadto osoba musi czuć swoje zaangażowanie w sprawy grupy, czuć wagę swoich działań. To w formie kolektywizmu w pełni czuje wagę swoich działań.
Dlatego praca na rzecz grupy społecznej, zwłaszcza całego kraju, jest postrzegana jako czyn niezwykle szlachetny, konieczny i ważny. Wraz z masową propagandą praca ogromnej liczby ludzi w postaci dużego zespołu w niektórych okresach historii przyniosła niesamowite rezultaty. Udział produkcji gwałtownie wzrósł, kraj skupił się wokół jednego celu, kryzysy zostały przezwyciężone, a życie całego narodu poprawiło się. Bez kolektywizmu osiągnięcie takich rezultatów byłoby niemożliwe lub niezwykle trudne.
Kolektywizm dąży do ujawnienia szlachetnych impulsów człowieka, zmuszając go do odrzucenia indywidualizmu i egoizmu. Ale jednocześnie obiecuje również korzyści dla jednostki: system wartości kolektywizmu obejmuje budowanie lepszej przyszłości dla każdego członka społeczeństwa. I choć od dawna nie da się skutecznie utrzymać ducha kolektywizmu w ludziach na podstawie samego entuzjazmu i propagandy, to jednak elementy tego systemu są obecne we współczesnym modelu niemal każdej działalności grupowej. Jeśli chodzi o pracę zespołową, zaprzeczanie indywidualnym pragnieniom na rzecz udanej pracy w grupie, odpowiedzialności za innych ludzi – mówimy o formie kolektywizmu.
