Mieszkania ludów, które od dawna mieszkały na terytorium Syberii, wyróżniały się oryginalnością i bogactwem form. Specyfika mieszkań wynikała z warunków naturalnych i klimatycznych, a także z dostępności materiałów niezbędnych do budowy budynków. Na przykład tradycyjnym mieszkaniem Czukczów była przenośna lub stacjonarna yaranga.
Urządzenie Chukchi yaranga
Czukczowie, Eskimosi i Koriacy, którzy żyli w północno-wschodniej Azji od czasów paleolitu, używali yarangi jako swojego domu. Dla większości narodowości istniał w postaci budynków stacjonarnych i przenośnych. Jaranga Czukczi miała szczególną cechę: składała się z dwóch przedziałów oddzielonych wewnętrznymi baldachimami.
Jaranga Czukczi był prawdziwym domem, być może pozbawionym udogodnień typowych dla nowoczesnego budownictwa.
Wśród reniferów Czukczi yaranga była zarówno letnim, jak i zimowym mieszkaniem. Konstrukcja opierała się na kilku słupach o wysokości do pięciu metrów, które łączyły się u góry pasem. Wokół takiej podstawy zainstalowano słupy z poprzeczkami, tworząc ramę yarangi. Szkielet pokryto skórami renifera, które dociskano obciążeniem z zewnątrz, aby chronić yarangę przed porywistymi wiatrami.
Wejście do mieszkania znajdowało się zwykle od strony wschodniej lub północno-wschodniej. Według legend ta strona była pełna witalności. Wewnętrzna przestrzeń yarangi została podzielona baldachimem. Była to prostokątna konstrukcja wykonana ze skór reniferów. Odgrodzona w ten sposób przestrzeń służyła jako kuchnia, część mieszkalna i sypialna.
Wejście do baldachimu było zwykle wykonywane od strony przeciwnej do wejścia do yarangi. W ten sposób udało się uchronić mieszkanie przed wywiewaniem wiatru.
Temperatura za baldachimem była stosunkowo wysoka, dzięki czemu nawet w zimnych porach roku można było tam przebywać bez odzieży wierzchniej. Oświetlenie i ogrzewanie yarangi było dość prymitywne. Do tych celów wykorzystywano glinianą lub kamienną lampę, w której umieszczano olej z fok, a także knot z mchu.
Yaranga czy Chum?
Projekt tradycyjnej yarangi Czukczi był tak udany, że został zapożyczony przez inne ludy azjatyckie w nieco zmodyfikowanej formie. Ulepszona yaranga była nieco większa, a jej ściany wyłożone były darnią. Primorski Czukocki, który żył z łowienia zwierząt morskich, zamiast skór reniferów używał skór morsów, mocując je do ramy linami z kamieniami.
Co ciekawe, kumpel, często błędnie uważany za tradycyjne mieszkanie Czukczów, był faktycznie używany przez inne ludy północne. Tak nazywała się chata typu marszowego, której zimowa wersja przypomina nieco yarangę. Ale kumpel, w przeciwieństwie do yarangi, nie ma wewnętrznych rozpórek, które wyginają dach. Yaranga znacznie przekracza rozmiar kumpla. Między innymi Chum nie zawsze ma wydzieloną przestrzeń wewnętrzną zamkniętą baldachimem.
