Słowo „cyrk” pochodzi od łacińskiego cyrku – „okrągły”. Już sama nazwa tego typu sztuk performatywnych wskazuje więc na kształt koła. Taką formę ma budynek cyrku i sala, w której odbywa się przedstawienie, oraz arena, która jest jego centrum.
Kształt koła jest bezpośrednio związany z pochodzeniem i historią sztuki cyrkowej.
Historia cyrku
Pierwsze cyrki pojawiły się w starożytnym Rzymie. Nie były to jednak cyrki we współczesnym znaczeniu, nie występowały tam gimnastyczki i akrobaci. W starożytnych cyrkach rzymskich odbywały się wyścigi rydwanów i wyścigi konne. We współczesnym świecie na określenie miejsca takich zawodów używa się greckiego słowa „hipodrom”.
Narodziny nowoczesnego cyrku miały miejsce pod koniec XVIII wieku w Londynie i wiązał się on również ze sportami jeździeckimi. Twórca nowego cyrku - Anglik Philip Astley - był jeźdźcem, więc podstawą spektakli, które oferował odwiedzającym swój zakład, był właśnie pokaz sztuczek jeździeckich, choć takie liczby były już uzupełniane szkicami akrobatycznymi.
Później Astley i jego zwolennicy rozszerzyli program cyrkowy o występy linoskoczków, żonglerów, klaunów, a mimo to cyrk przez około sto lat pozostawał głównym tematem występów cyrkowych. Konstrukcja areny cyrkowej powstała z myślą o występach jeźdźców.
Sztuczki jeździeckie w cyrku
Konie powinny biec płynnie i regularnie. Nie da się tego osiągnąć w obecności narożników, więc arena nie powinna ich mieć, tj. powinien być okrągły.
Wygoda występu jeźdźców była podyktowana nie tylko kształtem areny cyrkowej, ale także jej rozmiarami. Średnica areny została ustalona w 1807 roku w cyrku Franconi w Paryżu i od tego czasu nie uległa zmianie. Teraz pozostaje tak samo. Średnica areny we wszystkich cyrkach na świecie, niezależnie od kraju, w którym się znajdują, wynosi 13 metrów (w angielskim systemie miar – 42 stopy). Średnica ta jest określona prawami fizyki, na podstawie których budowane są sztuczki jeździeckie.
Działająca na nią siła odśrodkowa zależy od średnicy okręgu, po którym biegnie koń. Z kolei siła odśrodkowa określa kąt, pod jakim podczas biegu ciało konia będzie pochylone w stosunku do ujeżdżalni. To właśnie przy średnicy 13 m kąt jest optymalny dla jeźdźca, który musi zachować równowagę stojąc na zadzie konia.
Dla iluzjonistów, gimnastyków, akrobatów, klaunów i innych cyrkowców kształt areny i jej wielkość nie mają fundamentalnego znaczenia. Jednak dla nich ważna jest również niezmienność kształtu i wielkości areny we wszystkich cyrkach świata. Dzięki temu numery wystawiane w konkretnym cyrku nie muszą być specjalnie dostosowywane podczas zwiedzania.
