Słowo „sprawiedliwy” jest pokrewnym słowem dla słów takich jak „prawidłowy”, „prawda”, „słuszny”. Sprawiedliwy to ten, kto żyje prawdą, postępuje słusznie, kto ma rację w oczach ludzi, a co najważniejsze, w oczach Boga.
Kościół prawosławny nazywa jedną z kategorii świętych sprawiedliwymi lub sprawiedliwymi. Są wśród nich m.in. Joachim i Anna, a ze świętych rosyjskich – Jan z Kronsztadu. Ci ludzie nie cierpieli i nie umierali za swoją wiarę, nie głosili nauki chrześcijańskiej wśród narodów pogańskich, nie wycofywali się ze świata dla służby monastycznej. Żyli na świecie, jak żyją miliony ludzi, wielu z nich miało nawet rodziny. Niemniej jednak uważani są za świętych, ponieważ na świecie, wśród zwykłych ludzi i codziennych spraw, prowadzili życie, którego Bóg wymaga od człowieka. Przykład takich świętych jasno pokazuje, że jest to możliwe.
Oczywiście świętość jest ideałem, który niewiele osób może osiągnąć. Ale możliwe i konieczne jest dążenie do takiego ideału.
Człowiek oczami Boga
W psychologii istnieje taka koncepcja - osoba referencyjna. Jest to imię osoby, która ma dla danej osoby znaczenie. Człowiek jest przez niego prowadzony w swoich działaniach. Zdarza się, że wszystkie osiągnięcia, z których człowiek jest tak dumny, nagle bledną w jego oczach, jeśli na przykład ojciec ich nie pochwala. I niekoniecznie taką dezaprobatę należy wyrazić na głos, wystarczy pomyśleć: „Ojciec by tego nie pochwalił”. Można powiedzieć, że osoba „sprawdza się” przez osoby referencyjne.
Dla chrześcijanina Bóg musi stać się główną osobą odniesienia. Właśnie od tego rozpoczęła się droga do prawego życia, nawet dla tych, którzy dzisiaj są czczeni jako święci. Na przykład św. Efraim Sirin był człowiekiem porywczym, który często wszczynał kłótnie, popełniał błahe czyny i ostatecznie trafił do więzienia pod fałszywymi zarzutami kradzieży. A potem we śnie usłyszał wołanie: „Wróć na swoje miejsce i żałuj za nieprawość, upewniając się, że nad wszystkim jest Oko”. Patrząc na swoje dawne życie oczami Boga, ta osoba nie mogła już żyć po staremu.
Duchowe podstawy sprawiedliwego życia
Rozpatrując swoje życie z punktu widzenia Boga, człowiek musi pamiętać o głównych nadanych przez Niego przykazaniach. Są tylko dwa takie przykazania, a wszystkie inne tylko wyjaśniają i konkretyzują ich treść. Oba przykazania zawarte są w Ewangelii Mateusza: „Kochaj Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem” oraz „Kochaj bliźniego swego jak siebie samego”.
Mimo całej swojej zewnętrznej prostoty, oba wymagania są bardzo niejednoznaczne. Kochać Boga oznacza kochać i chronić świat, który stworzył, a także widzieć Jego stworzenie i obraz w każdym człowieku, nawet w najbardziej okrutnym. Kochanie bliźniego to nie tylko opiekowanie się kimś, czynienie dobrych uczynków, to także pobłażliwość wobec niedociągnięć i błędów innych ludzi, tak jak ludzie zwykle traktują własne.
Inną cechą, która wyróżnia prawdziwie prawą osobę, jest samokrytycyzm. Warto zauważyć, jak święci mówili o sobie w modlitwach: „Jestem grzesznikiem”, „Jestem przeklęty” itp. Ci ludzie widzieli swoje wady, co oznacza, że podjęli wysiłki, aby się ich pozbyć.
Możemy powiedzieć, że prawe życie oznacza życie w taki sposób, aby ludzie wokół ciebie czuli się jak w raju. Nie jest to łatwe, ale jak pokazuje przykład świętych, jest to możliwe.
