Aerofobia lub strach przed samolotami są dość powszechne, chociaż statystyki od dawna uznają transport lotniczy za najbezpieczniejszy. Pomimo tego, że wypadki samochodowe pochłaniają rocznie kilka razy więcej ofiar, tragedie z samolotami szokują ludzi swoją skalą. Ponadto szanse na przeżycie poważnego wypadku są zazwyczaj minimalne. Niestety w Rosji lista ofiar katastrof lotniczych jest co roku uzupełniana, a pod względem liczby wypadków nasz kraj od wielu lat znajduje się w czołówce smutnego rankingu.
Największa katastrofa samolotu od 10 lat
W ciągu ostatnich dziesięciu lat (2009-2018) miało miejsce 10 poważnych katastrof związanych z naszym krajem. Ta próbka obejmuje samoloty rosyjskich linii lotniczych, które rozbiły się za granicą. Uwzględniono także zagraniczne samoloty, które rozbiły się w Rosji.
Według Wikipedii łączna liczba ofiar śmiertelnych wyniosła 750. Wszystkie te katastrofy były szeroko komentowane w mediach, pozostawiając ciężki ślad na sercu każdego obywatela Rosji. W większości przypadków dochodzenie w sprawie przyczyn tragedii zostało już zakończone, ale w przypadku kilku wypadków nadal trwają czynności dochodzeniowe i badanie dowodów.
Lista największych katastrof lotniczych od 10 lat:
- śmierć prezydenckiego samolotu TU-154M pod Smoleńskiem (2010);
- katastrofa Tu-134 pod Pietrozawodskiem (2011);
- katastrofa samolotu Jak-42D pod Jarosławiem (2011);
- katastrofa samolotu ATR-72 pod Tiumeń (2012);
- katastrofa Boeinga-737 w Kazaniu (2013);
- katastrofa Airbusa A321 nad półwyspem Synaj w Egipcie (2015);
- katastrofa Boeinga-737 w Rostowie nad Donem (2016);
- katastrofa Tu-154 pod Soczi (2016);
- śmierć tablicy An-148 w obwodzie moskiewskim (2018);
- katastrofa An-26 w pobliżu bazy Khmeimim w Syrii (2018).
Katastrofy lotnicze 2010-2013
W katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r. zginął Prezydent RP Lech Kaczyński, przedstawiciele kierownictwa kraju, sił zbrojnych i organizacji społecznych, znani przywódcy religijni oraz parlamentarzyści. Wszyscy oni polecieli do Rosji, by uczcić pamięć ofiar zbrodni katyńskiej.
Samolot prezydencki rozbił się podczas lądowania w trudnych warunkach pogodowych. Ofiarami wypadku było 96 osób - to rekordowa liczba w statystykach wszystkich wypadków, w których zginęły pierwsze osoby państw.
Śledztwo Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego (MAC) trwało prawie rok. W styczniu 2011 roku ogłoszono główne przyczyny tragedii:
- lądowanie statku powietrznego w warunkach pogodowych poniżej minimalnych dopuszczalnych wartości;
- samolot przekracza minimalną wysokość zniżania, jednocześnie przekraczając prędkość;
- presja psychologiczna polskiego kierownictwa na załogę;
- nieznajomość pilotów systemów ostrzegania o niebezpiecznej bliskości ziemi.
- niewystarczające przeszkolenie załogi, a w szczególności dowódcy do lądowania w niesprzyjających warunkach atmosferycznych.
Strona polska nie zgodziła się ze wszystkimi argumentami MAK, więc w lipcu 2011 r. wszczęła własne śledztwo, ale jego wyniki zostały szybko anulowane. Według drugiego sprawdzenia, które rozpoczęło się w 2016 roku, polska komisja jako przyczynę katastrofy uznała eksplozję skrzydła samolotu i celowe oszukanie pilotów przez kontrolerów smoleńskiego lotniska. Rosja kategorycznie odrzuciła te oskarżenia.
20 czerwca 2011 r. samolot pasażerski Tu-134 linii lotniczej RusAir przebył trasę Moskwa-Pietrozawodsk. Podczas podejścia do lądowania w warunkach słabej widoczności samolot dotknął drzew, zderzył się z ziemią i zapalił. W chwili katastrofy zginęły 44 osoby, trzy później zmarły w szpitalu, pięć zostało uratowanych.
Główną przyczyną katastrofy MAK były nieskoordynowane działania załogi i przestarzałe wyposażenie samolotu kontrolującego podejście do lądowania. Tragedia ta przypomina w okolicznościach katastrofę pod Smoleńskiem.
Eksperci ds. lotnictwa twierdzą, że najwięcej wypadków ma miejsce, gdy samoloty startują lub lądują. Podczas startu 7 września 2011 r. samolot Jak-42D rozbił się, wykonując lot czarterowy z Jarosławia do Mińska z drużyną hokejową Lokomotivu na pokładzie. Nie mogąc nabrać wysokości, samolot po kilku sekundach lotu dotknął radiolatarni i uderzył w brzeg rzeki Tunoszonka.
Zginęły 44 osoby: prawie cały trzon zespołu Lokomotiv, jego sztab szkoleniowy i sztab, a także 8 członków załogi. Inżynier konserwacji sprzętu lotniczego Aleksander Sizow zdołał przeżyć. Zgodnie z wynikami śledztwa ustalono, że nieskoordynowane działania załogi podczas startu i startu samolotu doprowadziły do tragedii.
Samolot ATR-72 linii lotniczej Utair rozbił się 2 kwietnia 2012 roku w pobliżu wsi Gorkovka koło Tiumenia. Kierował się do Surgut, ale udało mu się utrzymać w powietrzu mniej niż minutę. Zginęły 33 osoby, 10 zostało uratowanych.
Rozwój sytuacji awaryjnej na pokładzie spowodowany był oblodzeniem kadłuba samolotu, którego nie udało się wyeliminować podczas przygotowań do lotu. W wyniku pogorszenia właściwości aerodynamicznych samolot przeszedł w tryb przeciągnięcia, czego załoga nie zauważyła na czas.
W 2013 roku największą katastrofą lotniczą w Rosji była katastrofa Boeinga-737 podczas lądowania na lotnisku w Kazaniu. Samolot należał do linii lotniczej „Tatarstan”, na pokładzie było 50 osób – wszyscy zginęli. Wśród czynników, które doprowadziły do niekorzystnego rozwoju incydentu lotniczego, MAK wymienił nieodpowiednie przeszkolenie lotnicze załogi, m.in. w zakresie pilotowania Boeinga-737, niewłaściwą pracę ze sprzętem nawigacyjnym oraz formalne podejście do sprawdzania wiedzy pilotów w zakresie linia lotnicza.
Katastrofy lotnicze 2015-2018
Czarnym dniem w historii rosyjskiego lotnictwa był 31 października 2015 roku, kiedy wydarzyła się największa katastrofa w historii Rosji pod względem liczby ofiar. Na samolocie Airbus A321 firmy Kogalymavia turyści wrócili do domu po wakacjach w słonecznym Egipcie. Start z lotniska w Sharm el-Sheikh wystartował normalnie, ale po 23 minutach samolot przestał się komunikować. Jego fragmenty znaleziono na półwyspie Synaj. Wszystkie 224 osoby na pokładzie zginęły, w tym 25 dzieci.
Zniszczenie samolotu w powietrzu nastąpiło w wyniku ataku terrorystycznego - podłożono bombę w części ogonowej. Bojownicy ISIS przyznali się do odpowiedzialności. Od 16 listopada 2015 r. prezydent Rosji Władimir Putin zawiesił połączenia lotnicze z Egiptem.
Samolot FlyDubai rozbił się w wyniku nieudanego lądowania na lotnisku Rostów nad Donem w nocy 19 marca 2016 r. Zginęły 62 osoby, nikomu nie udało się przeżyć. Wstępne śledztwo ujawniło błędy w działaniach załogi, które doprowadziły do gwałtownej utraty wysokości i zderzenia samolotu z ziemią. Raport końcowy MAK nie został jeszcze opublikowany.
Tuż przed nowym 2017 rokiem w powietrzu wisiała kolejna tragedia. Samolot pasażerski Tu-154 rosyjskiego Ministerstwa Obrony wylądował w Soczi 25 grudnia 2016 r. na tankowanie w drodze do syryjskiego miasta Latakia. Po opuszczeniu lotniska unosił się w powietrzu nieco ponad minutę, po czym runął do Morza Czarnego. Na pokładzie byli artyści i liderzy Zespołu Akademickiego Aleksandrowa, 9 dziennikarzy kanałów federalnych, osoba publiczna Elizaveta Glinka. Okres badania katastrofy przedłużono do marca 2019 r., według niepotwierdzonych informacji, była ona spowodowana utratą orientacji przestrzennej przez dowódcę statku powietrznego.
Rok 2018 upłynął pod znakiem dwóch poważnych wypadków. W lutym 2018 r. w rejonie Moskwy rozbił się samolot Saratov Airlines, w którym zginęło 71 osób. Mniej więcej miesiąc później, 6 marca, w pobliżu bazy Khmeimim rozbił się samolot wojskowy An-26. Ofiarami tragedii było 39 osób, z czego 33 pasażerów stanowili żołnierze armii rosyjskiej. Te dwie katastrofy są badane, wyniki zostaną opublikowane później.
Niezawodność rosyjskich linii lotniczych
Na podstawie danych statystycznych z 20 lat i kompleksowej oceny według innych kryteriów, autorytatywna Europejska Agencja Ochrony Lotnictwa opracowała ranking najbardziej wiarygodnych przewoźników lotniczych w Rosji. Obejmuje 3 główne linie lotnicze:
- Uralskie Linie Lotnicze;
- Linie lotnicze S7;
- Aeroflot.
Niekwestionowanym liderem są Ural Airlines. W swojej dwudziestoletniej historii firma nie miała ani jednego poważnego wypadku.
Dobre statystyki ma też przewoźnik S7 Airlines, który wcześniej nosił nazwę „Syberia”. W jego historii są 3 poważne wypadki:
- katastrofa samolotu Tel Awiw-Nowosybirsk w październiku 2001 r., który został zestrzelony podczas ćwiczeń obrony przeciwlotniczej na Ukrainie, zginęło 78 osób;
- akt terrorystyczny na pokładzie samolotu Tu-154B2 w drodze z Moskwy do Soczi 24 sierpnia 2004 r. zginęło 51 osób;
- katastrofa samolotu A-310 w dniu 9 lipca 2006 r. w Irkucku, w wyniku której zginęło 125 osób.
Linie lotnicze Aeroflot istnieją od czasów ZSRR, w sumie prawie 100 lat. W tym czasie przeżyła wiele incydentów i katastrof. Jednak w najnowszej historii rosyjskiego lotnictwa liczba wypadków jest minimalna. Ostatnia poważna katastrofa miała miejsce 25 października 2000 r., kiedy to na lotnisku w Batumi rozbił się samolot transportowo-pasażerski Ił-18D podczas podejścia do lądowania. Na pokładzie byli żołnierze w drodze do 12. bazy wojskowej Grupy Wojsk Rosyjskich na Zakaukaziu oraz członkowie ich rodzin, w tym 7 dzieci. W sumie zginęły 84 osoby. Do tragedii przyczyniły się błędy nawigacyjne załogi, nieprawidłowości w pracy dyspozytora oraz awaria w działaniu naziemnego sprzętu radiowego.
Przyczyny katastrof lotniczych w Rosji
Podsumowując, jest kilka powodów, dla których samoloty najczęściej rozbijają się w Rosji:
- niewystarczający poziom wyszkolenia członków załogi;
- pogorszenie floty samolotów wykorzystywanych w lotnictwie cywilnym;
- słaba konserwacja samolotu;
- Akt terroryzmu.
W światowym rankingu najniebezpieczniejszych samolotów można znaleźć trzy krajowe modele: Ił-76, Tu-154, Tu-134. Niestety w podobnej ocenie najbezpieczniejszych samolotów nie pojawiają się rosyjskie samoloty.
Sytuacja z katastrofami lotniczymi w Rosji prawie się nie zmieniła od 10 lat. Nasz kraj pozostaje w czołówce pod względem liczby katastrof lotniczych. Miejmy nadzieję, że krajowe linie lotnicze wyciągną właściwe wnioski ze statystyk i poprawią jakość szkolenia lotniczego załóg oraz bezpieczeństwo techniczne samolotów.
