Artyści wykorzystują perspektywę, aby dokładniej przedstawiać obiekty w przestrzeni, a architekci, rzeźbiarze, a nawet astronomowie z powodzeniem wykorzystują swoją wiedzę o panoramie do pracy nad diagramami, rysunkami i wykresami. Jaka jest linia horyzontu i jak wpływa na nasze postrzeganie rzeczywistości?
Małemu dziecku trudno jest wytłumaczyć, dlaczego drzewo, które rośnie za ogrodzeniem, musi być narysowane mniej niż mały krzak obok domu. Jeśli zamierzasz wyjaśnić dziecku, czym jest perspektywa i linia horyzontu, musisz najpierw przygotować je na odbiór tych informacji. Wyjaśnij, że miejsce, w którym niebo styka się z ziemią, nazywa się horyzontem. A ponieważ nasza ziemia ma kształt kuli, nie możemy zobaczyć wszystkiego w oddali. Im dalej obiekt, tym gorzej jest dla nas widoczny.
Jeśli dziecko zapyta, dlaczego tak jest, można przeprowadzić eksperyment wizualny przy użyciu dużego okrągłego przedmiotu. Weź imponującą kłębek przędzy, arbuza lub okrągłego melona i wbij w niego zapałkę lub wykałaczkę. Pokaż dziecku, że jeśli spojrzysz na nią z bardzo bliska, pozostanie duża, ale jeśli obrócisz swoją improwizowaną Ziemię tak, aby zapałka przesunęła się na drugą stronę, zacznie wydawać się znacznie mniejsza z tego samego kąta widzenia.
Oczywiście horyzont nie zawsze jest widoczny. Widać to wyraźnie tylko na całkowicie otwartym terenie: na stepie, na otwartym morzu czy na pustyni. Nawiasem mówiąc, niewiele osób myśli o tym, że jeśli bez najmniejszej przeszkody będziesz obserwować linię horyzontu, będzie ona miała kształt koła – czyli będzie okrążała patrzącego po okręgu ze wszystkich stron. I znowu jest to związane z kształtem naszej planety. Można to również pokazać dziecku na przykładzie arbuza lub piłki. Umieść przedmiot na płaszczyźnie kuli i poproś dziecko, aby wyobraziło sobie, że stoi na środku małej ziemi. Nietrudno wytyczyć granice ich dobytku i wziąć pod uwagę, że mają one również kształt koła, dalej człowiek po prostu nic nie zobaczy, bo krawędzie zaczynają się wyginać.
Oczywiście linia horyzontu jest w rzeczywistości złudzeniem optycznym. Niebo i ziemia nie zbiegają się, a jeśli cały czas posuwamy się do przodu lub w górę, linia, którą uważamy za horyzont z punktu wyjścia, uniesie się, otwierając nam coraz większy widok. Dorosłym wydaje się to tak oczywiste, że przestają o tym myśleć i często gubią się, próbując odpowiedzieć na proste pytania dzieci. Niemniej jednak zrozumienie podstaw orientacji w terenie oraz zasad ruchu słońca i planet na niebie zaszczepia się dziecku w wieku wczesnoszkolnym, a nawet przedszkolnym i pozostaje z nim na całe życie.
Linia horyzontu jest upiorna, ale to nie przeszkadza, że jest gwiazdą przewodnią dla podróżników, źródłem inspiracji dla artystów i poetów oraz muzą dla niespokojnych poszukiwaczy prawdy, którzy dopiero zaczęli chodzić do szkoły.
