Tyran to osoba, której pewność siebie graniczy z głupotą. Z reguły tego słowa używa się w odniesieniu do osoby przełożonej: szefa, nauczyciela, rodzica. Ta osoba nie bierze pod uwagę opinii otaczających go ludzi, nikogo nie słucha, robi wszystko po swojemu i niestrudzenie uciska swoich podwładnych.
Skąd wzięło się słowo „tyran”?
Słowo „tyran” było wcześniej obecne tylko w rosyjskiej mowie ludowej. Został wprowadzony do języka literackiego przez Aleksandra Ostrowskiego. Ostrovsky zapożyczył słowo z kupiecko-burżuazyjnego dialektu i użył go w sztuce „Kac w cudzej uczcie”. W jednym z dialogów sztuki sekretarz prowincji Agrafena Płatonowna, rozmawiając z nauczycielem Iwanowem, opowiada o człowieku i nazywa go tyranem.
Dobrolyubov w swoim artykule o „Mrocznym Królestwie” ujawnia istotę tyranii i opowiada o szkodliwości tego zjawiska. Według Dobrolyubova tyrania jest konsekwencją ucisku bezsilnych przez rządzących. Nie napotykając oporu, tyran nie zna ograniczeń: żąda dla siebie pełnego uwielbienia i nie toleruje celowego, racjonalnego działania.
Przyczyny zjawiska
Psychologowie identyfikują kilka przyczyn manifestacji drobnej tyranii. Tyran może stać się osobą, której cały świat obraża z powodu osobistych niepowodzeń i kompleksów. Pierwszy przypadek jest typowy dla nauczycieli akademickich. Na uniwersytecie osoba o wysokiej samoocenie przeżywa trudne chwile, zrobienie kariery jest bardzo trudne, a czasem niemożliwe. Pozostaje tylko jedno: zemścić się na uczniach i zmienić się w „szkodliwego nauczyciela”.
Kompleksy osobiste są jeszcze trudniejsze. Osoby z nadwagą mszczą się na szczupłych, brzydkich na pięknych. Bardzo często zdarzają się przypadki, kiedy szefowie, którzy na ołtarzu swojej kariery stawiają młodość, po prostu nękają młodych i pięknych podwładnych. Kobiety biznesu nie chcą żyć pełnią życia, więc ściśle monitorują, czy ich podwładne też nie są szczęśliwe. W przeciwieństwie do obrażonych przegranych, osławieni szefowie osiągają wyżyny kariery, ponieważ robią wszystko, aby zdobyć władzę i pokazać wszystkim „pięknym”, kto tu rządzi.
Czasami zdarza się, że zupełnie odpowiedni szef nagle staje się tyranem. W takim przypadku należy szukać ukrytych przyczyn tego zjawiska. Wśród tych powodów psycholodzy nazywają kryzys wieku średniego u mężczyzn i menopauzą u kobiet, cukrzycą, spożywaniem alkoholu lub narkotyków, obecnością utajonej choroby, wyczerpaniem nerwowym.
Nie ma sensu walczyć z tyranem. Ta osoba nie toleruje oporu i woli otaczać się wiernymi „niewolnikami”. Sprytny podwładny zainteresowany budowaniem własnej kariery może przez chwilę udawać „niewolnika” i próbować wykorzystać sytuację do własnych celów. Z reguły tyran zachowuje się nieodpowiednio już na rozmowie kwalifikacyjnej, więc wnioskodawca ma wystarczająco dużo czasu na podjęcie decyzji, czy skontaktować się z takim szefem.
