Psychologia pojawiła się jako niezależna nauka około połowy XIX wieku. Doktryna procesów i zjawisk psychicznych zaczęła się aktywnie rozwijać dopiero wraz z pojawieniem się wiedzy o budowie ludzkiego mózgu. Psychologia, stając się nauką eksperymentalną, wchłonęła dorobek zarówno nauk humanistycznych, jak i przyrodniczych. Dlatego powiązania tej dyscypliny z innymi gałęziami wiedzy okazały się tak silne i wszechstronne.
Miejsce psychologii we współczesnym systemie nauk
Problemy, które wchodzą w zakres psychologii są bardzo złożone i różnorodne. Utrudnia to dokładne określenie miejsca tej nauki w systemie wiedzy naukowej. Przez lata wśród psychologów toczyły się gorące dyskusje na temat tego, czy psychologię należy uznać za dyscyplinę humanitarną czy naturalną.
Nie ma jednej poprawnej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ część działów psychologii jest ściśle związana z naukami humanistycznymi, a druga część jest ściśle związana z naukami przyrodniczymi.
Autorytatywny radziecki naukowiec B. M. Kedrow, znany ze swojej pracy w dziedzinie metodologii nauki, zaproponował tzw. nieliniową klasyfikację wiedzy naukowej, umieszczając psychologię w środku trójkąta, którego szczytem były dyscypliny filozoficzne, przyrodnicze i społeczne. Ten pogląd na miejsce psychologii we współczesnym systemie nauk wydaje się najbardziej akceptowalny, gdyż odpowiednio odzwierciedla interdyscyplinarne powiązania naukowe.
Związki psychologii z innymi naukami
Nie sposób wyobrazić sobie rozwoju psychologii bez szerokich powiązań z fizyką, językoznawstwem, logiką i matematyką. Zjawiska zachodzące w interakcji jednostek i grup zbliżają psychologię społeczną do socjologii i nauk politycznych. Rozwój indywidualnej psychiki osoby w okresie dorastania nie może być zrozumiany bez uwzględnienia fizjologii i medycyny.
Psychologia ma silne związki historyczne z wiedzą filozoficzną, ponieważ kiedyś wyróżniała się jako nauka odrębna właśnie od filozofii. Wśród problemów filozoficznych, które rozwiązują psychologowie teoretyczni, można wymienić problemy metodologii działalności badawczej, identyfikacji i doprecyzowania przedmiotu nauk psychologicznych.
Psychologię i filozofię łączy odwołanie się do tematu powstawania ludzkiej świadomości i badania zasad myślenia.
Naukę psychologiczną też trudno sobie wyobrazić bez biologii. Wynika to z faktu, że procesy i stany psychiczne mają podłoże biologiczne. Wiedza zgromadzona w zakresie morfologii ośrodkowego układu nerwowego i fizjologii wyższej aktywności nerwowej ma szczególne znaczenie w badaniu procesów psychicznych.
Psychologia i socjologia są ze sobą bardzo ściśle powiązane i przecinają się. Psychologowie wiedzą, że zjawiska psychiczne i ludzkie zachowania są uwarunkowane społecznie. Przedmiotem badań jest tu jednostka, grupy ludzi i relacje między nimi. Często zdarza się, że badania socjologiczne i psychologiczne prowadzone są w kompleksie.
Wzajemne oddziaływanie, przecięcie zainteresowań i tematyki nauk pokrewnych są charakterystyczne dla całej dziedziny naukowej. Rozległość interdyscyplinarnych powiązań psychologii z innymi naukami wzajemnie wzbogaca każdą gałąź naukową, dając badaczom możliwość głębszego wniknięcia w istotę zjawisk psychicznych i społeczno-psychologicznych.
